Lezingenreeks

Lezing door Nel de Jong (VU Amsterdam)

Het doel van tweedetaalonderwijs is vaak het gebruik van de tweede taal in diverse situaties, waarbij bijvoorbeeld woordenschat en grammatica geen doel op zich zijn maar een middel om een doel te bereiken. Een onderwijsaanpak die hier goed op aansluit is het taakgericht taalonderwijs (task-based language teaching). In deze aanpak voeren leerders taken uit in de doeltaal, waarbij ze aangewezen zijn op hun eigen middelen: zowel hun eigen kennis als hulpmiddelen om die kennis aan te vullen. Door het uitvoeren van de taak leren de leerders bijvoorbeeld nieuwe woorden, frasen en grammaticale structuren, en leren ze hun bestaande kennis in de juiste context in te zetten. In deze lezing leg ik uit welke vormen taakgericht taalonderwijs kan aannemen, wat we uit onderzoek weten over factoren die de uitvoering van taken beïnvloeden en welke mogelijkheden voor verder onderzoek er zijn.

Bekijk de presentatie.

Lezing door Truus De Wilde (FU Berlijn)

De focus van Truus De Wildes onderzoek ligt op de ideologieën over en het bewustzijn van taalvariatie bij docenten Nederlands die aan Europese universiteiten Nederlandse taalverwervingslessen verzorgen. De lezing gaat eerst uitgebreid in op taalvariatie in het Nederlands, en op verschillende manieren om daarnaar te kijken. De aandacht gaat daarbij uit naar de variatie in de ‘standaardtaal’, zowel op lexicaal, fonetisch, morfologisch als syntactisch vlak. Veel voorbeelden maken duidelijk dat variatie niet enkel geografisch bepaald is, met andere woorden, dat taalvariatie niet beperkt is tot taalverschillen in het Nederlands van Vlaanderen en Nederland. Als er zoveel variatie is in taal, hoe slagen docenten er dan in om in hun lessen de studenten voor te bereiden op échte communicatie? De bedoeling van taalverwervingsonderwijs is immers, zoals Professor Nel de Jong – de vorige spreekster in deze reeks – benadrukte, het “gebruik van de tweede taal in diverse situaties, waarbij bijvoorbeeld woordenschat en grammatica geen doel op zich zijn maar een middel om een doel te bereiken”. Welke verschillende oplossingen bestaan er voor deze uitdaging, en – vooral – hoe zien docenten dat zelf? In interviews heeft Truus De Wilde de ideeën over taalvariatie bij docenten Nederlands achterhaald, en die daarna in een breder sociolinguistische analyse in verband gebracht met recent onderzoek naar taalideologie en taalbewustzijn. In de presentatie illustreert ze verschillende taalideologieën en wil ze ook het publiek stimuleren om zich bewust te worden van eigen ideeën over taal en daarover te reflecteren.

Bekijk de presentatie.

Lezing door Catherine van Beuningen (Hogeschool Utrecht)

Schrijven is een vaardigheid die in het NT2-onderwijs in vergelijking met de andere vaardigheden (spreken, luisteren, lezen) weinig aandacht krijgt en als er wel geschreven wordt, is dat vaak in zeer geleide vorm (bv. invuloefeningen of vertalen van korte zinnetjes). Bovendien komt de vaardigheid vaak pas relatief laat in het curriculum aan bod. Dat is jammer, want schrijfonderwijs leent zich er in (nagenoeg) alle stadia van tweedetaalverwerving goed voor om ingezet te worden ten behoeve van taalvaardigheidsontwikkeling. Een tekst die iemand schrijft, is namelijk niet alleen het resultaat van zijn/haar taalvaardigheid; schrijven zelf kan ook als motor fungeren in het taalontwikkelingsproces (‘writing-to-learn’). Om deze taalontwikkelende potentie van schrijfonderwijs waar te maken, is het onder andere belangrijk dat een leerder feedback ontvangt op de teksten die hij/zij schrijft en uitgedaagd wordt deze feedback ook actief en bewust te verwerken. In deze lezing staan de instrumentele functie van schrijven en de essentiële rol die feedback hierbij vervult centraal. Inzichten uit theorie en onderzoek worden vertaald naar implicaties voor de onderwijspraktijk.

Bekijk de presentatie.

Lezing door Folkert Kuiken (Universiteit van Amsterdam)

Hoewel de meerderheid van de wereldbevolking meertalig is, heeft Nederland gedurende lange tijd een monolinguaal taalbeleid gevoerd. Maar dat is aan verandering onderhevig: het Fries (in Friesland), het Papiaments (op Bonaire) en het Engels (op Sint Eustatius en Saba) zijn officiële bestuurstalen, terwijl het Nedersaksisch vorig jaar de status van officiële taal heeft gekregen; het Limburgs heeft de status van streektaal en het Jiddisch en Romani zijn ‘niet-territoriale minderheidstalen’. Daarnaast worden er in Nederland veel andere talen gesproken, vooral talen van nieuwkomers, de zogenaamde migrantentalen. Een groot deel van de Nederlandse bevolking is tweetalig (met name Nederlands-Engels). De belangstelling voor tweetalig onderwijs neemt toe en ook binnen gezinnen komt meertaligheid steeds vaker voor, vooral als beide ouders niet dezelfde moedertaal hebben. Hoe gaat de hedendaagse Nederlandse samenleving met deze vormen van meertaligheid om, wat merken we daarvan in het publieke domein en wat is het beleid van de overheid op dit punt? Naast een overzicht van de stand van zaken betreffende meertaligheid en taalbeleid in Nederland wordt in deze lezing vooral ingegaan op de politieke en maatschappelijke kanten ervan in het algemeen en op de consequenties voor het onderwijs in het bijzonder.

Bekijk de presentatie.